Sahte bir makaleye atıfta bulunup bulunmadığınızı nasıl kontrol edebilirsiniz?
Makele fabrikalarından gelen sahte makaleler artıyor. Araştırmacıların yalnızca özgün ve güvenilir çalışmalara atıf yapıldığından emin olmak için her zamankinden daha dikkatli olmaları gerekiyor.
“Makale fabrikalarını” hiç duymamış olsanız bile, muhtemelen çalışmalarını zaten görmüşsünüzdür: gerçek gibi görünen ama aslında sahte olan araştırma makaleleri. Bilimsel ilerlemeye yönelik bu gerçek dışı girişimler literatürü kirletmektedir.
Dolaşımda potansiyel olarak yüz binlerce sahte makale var. Bu yılın Ocak ayı itibariyle yaklaşık 55.000 makale geri çekilmiştir. Bu makaleler iyi kamufle edilebilmekte ve yıllarca incelemeden kaçabilmektedir. Son birkaç hafta içinde farkına bile varmadan siz de bir tanesini okumuş olabilirsiniz.
Sahte makaleler sadece “kötü bilim” değildir, gerçek akademisyenlerin çalışmalarını da tehlikeye atarlar. Bir sonraki literatür taramanız için referanslarınızda bu makalelere başvurursanız, kendi çalışmanızın kalitesini düşürme riskiyle karşı karşıya kalırsınız. Ancak fark edilmelerinin ne kadar zor olduğu düşünüldüğünde, bu hatadan nasıl kaçınabilirsiniz?
The Scoop'un bu sayısında, sahte makaleleri ele alıyor ve ne kadar yaygın olabileceklerinin yanı sıra, bunları kendi çalışmanızda kullanmaktan kaçınmak için dikkat etmeniz gereken temel işaret ve sinyallere bakıyoruz.
“Sahte makaleler” gerçekte nedir?
“Sahte makaleler” olarak adlandırdığımız şey, verileri, metodolojiyi, yazarlığı veya başka bir yönü tahrif eden herhangi bir yayınlanmış, akademik çalışmadır. Makale fabrikaları günümüzde sahte literatürün ana kaynağıdır. Bu işletmeler, araştırmacıların kendi adları altında sunabilecekleri bitmiş makaleler için ödeme yapmalarına izin vererek radar altında çalışırlar. Hakem değerlendirme sürecinden geçtiklerinden emin olmak için bazı araştırmacılar istikrarlı bağlantılar veya “hakem değerlendirme halkaları” kurarak sahte çalışmaların yayınlanmasını garanti altına alırlar.
Bu neden oluyor? Suçlu yine klasik yayınla ya da yok ol zihniyetidir. Araştırmacılar üzerinde hakemli dergilerde çalışma üretme baskısı yüksektir. Bu baskı ve talepler altında, bazı araştırmacılar rekabetçi kalabilmek için makale fabrikaları gibi etik olmayan uygulamalara yönelmektedir.
Makale fabrikası üretimi son yıllarda patlama yaptı. Beş yıl önce, yayıncılar sahte makalelerle ilgili bildirilen herhangi bir etik vaka görmüyordu. 2023 itibariyle bu sayı binlere fırladı.
Bu sahte makaleler, kuralsız referanslar yoluyla sadece gelecekteki çalışmaların akademik kalitesi için bir risk oluşturmuyor. Tüm araştırma ortamını ve hatta gerçek dünyadaki klinik ve tıbbi kararları tehlikeye atıyorlar .
Tüm tıbbi yayınların %3'ü makale fabrikalarının bir sonucu olabilir. Diğer disiplinler de benzer sorunlarla karşı karşıyadır ve aşağıda tam bir dökümü görülebilir.
Bu tür makalelerin artışı göz önüne alındığında, araştırmacılar için makale fabrikası ürünlerini gerçek yayınlardan ayırt etmek giderek daha önemli hale gelmektedir. Hakem değerlendirmesine veya yayıncı kalitesine güvenmek artık bir seçenek değil, özellikle de yapay zeka kullanımı arttıkça sorun daha da kötüleşiyor.
Sahte evraklar nasıl anlaşılır: Sınav zamanı
Makale fabrikalarından gelen makaleler gerçekten iyi uyum sağlayabilir.
Bu 2024 makalelerden hangisinin gerçek olduğunu tahmin etmeye çalışın:
Bildiri A: Diyabetli Hastalar Arasında Yapay Zekadan Yararlanma: Sistematik Bir İnceleme ve Meta-Analiz
Bildiri B: Yapay Zeka Tabanlı Otomatik Diyabetik Retinopati Taramasının Gerçek Dünya Ortamlarındaki Tanısal Doğruluğu: Sistematik Bir İnceleme ve Meta-Analiz
Anlayabiliyor musunuz?
Makale fabrikası işinin zorluğu da bu. Gerçek gibi görünür ve sistemden geçebilmek için de öyle olması gerekir. Ancak bu belgeleri daha detaylı incelediğimizde hangisinin gerçek olduğuna dair kanıtlar ortaya çıkmaya başlıyor.
Sahte belgelerin temel işaretleri
İşte bir makalenin bir makale fabrikasından gelmiş olabileceğinin temel göstergeleri. Literatürü araştırırken bunları aklınızın bir köşesinde tutun. Bunları gözden geçirdikten sonra, teste bir göz atın ve çözüp çözemeyeceğinize bakın:
1. Jenerik veya garip başlıklar
Bir makalenin sahte olabileceğine dair ilk işaret başlıktır. Gerçek araştırmalar spesifiktir. Sahte makaleler genellikle daha genel başlıklara sahiptir. Ancak bu her zaman geçerli değildir. Bir makalenin sahte olup olmadığına karar vermeye çalışırken birden fazla faktörü kontrol ettiğinizden emin olun.
Örneğin, incelenen ve sahte hakem değerlendirmesi olduğu tespit edilen bir makalenin adı şöyledir: “Kalp Cerrahisi Geçiren Diabetes Mellituslu Bireylerde Perioperatif Glisemik Kontrol Yaklaşımı ile Sternal Yara Enfeksiyonu Arasındaki İlişki: Bir Meta-Analiz”. Bu oldukça spesifiktir ve “genel” kuralın bir istisnasıdır.
2. Dergiyi kontrol edin
Bazı sahte makaleler, güçlü bir hakem değerlendirmesinden yoksun olan yırtıcı dergileri hedef alma eğilimindedir. Ancak, bu kesin bir işaret değildir, çünkü saygın dergilerde bile bazen sahte makaleler süreçten geçebilmektedir. Yırtıcı dergilerin listesini buradan veya buradan kontrol edebilirsiniz.
3. Referanslar sahte, kendine atıfta bulunan veya güncel olmayan kaynaklara sahip
Kalite ve geçerliliklerini görmek için referansları gözden geçirin. Bunlar geçerli mi? Bu makaleler atıflar ve referanslar yoluyla alanla bağlantılı mı? Yeni olanlar var mı yoksa hepsi beş yıldan eski mi?
İpucu: Makalenin referanslarını anında görselleştirmek ve genel referans ve atıf sayılarını görmek için Litmaps 'i kullanabilirsiniz. Sadece makaleyi arayın ve bir döküm almak için makalenin ayrıntılarında “Referanslar ”a tıklayın.
4. Yazarlar gerçek değil veya farklı geçmişlere sahipler
Makale fabrikası makaleleri alışılmadık bir yazar grubu barındırabilir ve bu da makalenin gerçekliğinin iyi bir göstergesi olabilir. Ya yazarlar gerçek değildir ya da araştırma geçmişleri makalenin bulunduğu alanda değildir. Doğru olup olmadığını görmek için her bir yazarı tek tek inceleyin.
5. Rakamlar uydurma, tutarsız veya başka bir yerden kopyalanmış
Bir makaledeki şekiller ve grafikler, makalenin sahte olduğunu gösteren başka bir ipucu olabilir.
İnternette başka bir yerde görünüp görünmediklerini görmek için makaledeki şekiller üzerinde Google Arama veya Google Lens ile denemeler yapın. Ya da şekillerin makalenin içeriğiyle uyumlu olduğundan emin olmak için şekilleri ayrıntılı olarak inceleyin.
2017 yılında bir dergi, sekiz farklı makalenin aynı görseli içerdiğini fark etti ve bu da makalelerin geri çekilmesine neden oldu. Makalenin yazarlarından biri, o makale için bir makale fabrikası kullandığını itiraf etti.
Yukarıdaki örneği ayırt etmek için bu adımları izlerseniz, tüm bu adımların her durumda yardımcı olmadığını göreceksiniz. Yukarıdaki testimizdeki makalelerden hangisinin gerçek olduğunu tahmin etmeyi başardınız mı? Bu durumda iş biraz zor. Sahte makale saygın bir dergiden (Cureus by SpringerNature), özeti iyi yazılmış ve hatta yazarlar geçmişlerine göre geçerli ve konuyla ilgili görünüyor.
Neyse ki, her zaman tahmin etmek zorunda değilsiniz. Bir makale geri çekilmişse, bu bilgiyi makale sayfasında görebilirsiniz. Makaleleri aramak için Litmaps gibi bir araç kullanıyorsanız, okumak için makale başlığına tıkladığınızda bu bilgiyi hemen görürsünüz. Ayrıca makalenin geri çekilme durumunu RetractionWatch üzerinden de teyit edebilirsiniz.
Asıl zorluk, dergiler kendileri bile fark etmeden önce hangi makalelerin sahte olduğunu tahmin etmektir. Sonuçta, kendi araştırmanızda yalnızca yüksek kaliteli, güvenilir kaynaklar kullanmak istersiniz.
Gerçek çalışmaları sahte olanlardan nasıl ayırt ediyorsunuz? Herhangi bir ipucu veya püf noktasını aşağıdaki yorumlarda araştırma topluluğuyla paylaşın. Yapay zeka ve büyük ölçekli makale fabrikaları ile bu iş daha da zorlaştığından, akademik dürüstlüğü korumak için birlikte çalışmak her zamankinden daha önemli hale geliyor.
Bu yazı Have You Cited a Fake Paper? Here’s How to Check başlıklı makaleden çevrilmiştir.